Оюутолгой дахь авлига, мөнгө угаах хэргүүдийн сэжүүр: Монголын хамгийн том төсөлд шинэ эрсдэл үүслээ”

Өчигдөр Тагнуулын ерөнхий газар “Оюутолгой” компанийн худалдан авах газрын албан тушаалтнуудад тусгай ажиллагаа явуулж, орон байр, автомашинд нь нэгжлэг хийжээ. Энэ үйл явдал Монгол Улсын хамгийн том цөөнгүй хөрөнгө оруулалттай төслийн орчинг шинэ эрсдэлд оруулж, хууль, эрх зүйн тогтолцооны тодорхойгүй байдал, авлига, мөнгө угаах гэмт хэргийн асуудлыг дахин хөндөж байна.

Үндсэн мэдээлэл:
Тагнуулын байгууллагын мэдээллээр, хойшлуулшгүй ажиллагааны хүрээнд “Оюутолгой” компанийн худалдан авах газрын хэд хэдэн албан тушаалтанд тусгайлан шалгалт хийж, орон сууц, автомашинд нь нэгжлэг, үзлэг явуулжээ. Үүний үр дүнд, эдгээр иргэдийн эзэмшиж байсан орон сууц, автомашин, тансаг зэрэглэлийн үл хөдлөх хөрөнгөний нийт дүн 10 орчим тэрбум төгрөгт хүрч, мөн олон тэрбум төгрөгийн хөрөнгө, эрх бүхий нэртэй тансаг эд хөрөнгө илэрчээ.

Энэ үйлдэл нь албан тушаалын байдлаа ашиглан давуу байдал бий болгож, хууль бусаар олсон орлогоо цэвэршүүлэх зорилгоор мөнгө угаах, авлигын гэмт хэрэг үйлдсэн байж болзошгүй гэж үзэж байна. Мөрдөн шалгах ажиллагаа өргөн хүрээтэй явагдаж, цаашид баривчилгаа, цагдан хорих процессыг үргэлжлүүлэх магадлалтай байна.

“Оюутолгой” компанийн зүгээс энэ үйл явдлыг няцаагүй ч, хууль зүйн байгууллагуудтай хамтран шалгалт хийж байгааг илэрхийлсэн бөгөөд, илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг өгөх боломжгүй байгаагаа мэдэгджээ. Тус компанийн мэдээллээр, авилга, хээл хахууль, ёс зүйн зөрчил үүссэн тухай мэдээлэл ороогүй бөгөөд худалдан авалтын үйл ажиллагааг хянах, шалгах ажиллагаа явагдаж буйг онцолсон байна.

Энэ хэрэг нь Монгол Улсын хамгийн том хөрөнгө оруулалт болох “Оюутолгой” төслийн орчинг хамгийн ихээр сөргөөр нөлөөлөх эрсдэлтэй байна. Төслийн нийт хөрөнгө оруулалт 26 тэрбум ам.долларт хүрсэн бөгөөд үүнээс 20 тэрбумыг зээлээр санхүүжүүлжээ. Түүнчлэн, “Рио Тинто” компанийн эзэмшиж буй зээлийн хэмжээ 6.1 тэрбум ам.доллар бөгөөд хүүгийн хуримтлал нь анхны зээлийн хэмжээг даван, нийт 12 тэрбум ам.долларт хүрсэн байна. Энэ нь зээлийн үлдэгдэл болон хүүгийн хуримтлалын тэнцэл, Монгол Улсын эдийн засаг, төсөвт нөлөөлөх эрсдэлийг нэмэгдүүлж буйг мэргэжлийн шинжээчид онцолж байна.

Улмаар, зээлийн хүүг бууруулах, зээлийн нөхцөлүүдийг сайжруулах талаар УИХ болон Засгийн газраас санаачилсан судалгаа, арга хэмжээнүүд хэдийнэ хийгдэж буй бөгөөд, энэ бүхний үр дүнд Монголын эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын орчин илүү тогтвортой, ил тод болох боломжтой гэж үзэж байна.

Дүгнэлт, нийгэм, эдийн засгийн нөлөөлөл:
Энэ үйл явдал нь Монголын эдийн засгийн хамгийн том төсөл болох “Оюутолгой”-г цаашид хэрхэн удирдах, хариуцлагыг нэмэгдүүлэхэд шинэ сорилтуудыг үүсгэж байна. Эрсдлийн удирдлага, хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох шаардлага улам тодорч, хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг сэргээхэд чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.

Мөн, энэ хэрэг нь Монголын эрх зүйн тогтолцооны зарим сул талуудыг илчилж, авлига, мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй тэмцэх дорвитой арга хэмжээ авах шаардлагыг хангамжийн хүрээнд нэмэгдүүлж буйг харуулж байна. Үүний зэрэгцээ, “Рио Тинто” компанийн оролцоотой холбоотой эдийн засгийн болон улс төрийн зөрчлүүдийг шийдвэрлэх, ил тод байдлыг хангах чиглэлээр цаашид хийгдэх үйл ажиллагаа чухал болно.

Түүний зэрэгцээ, Монгол улсын Засгийн газар энэ төслийг удирдах, хяналт тавих эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, олон улсын жишигт нийцүүлэх зорилгоор шинэ хууль, бодлого боловсруулах ажлуудыг эрчимжүүлэх шаардлагатай байна. Ийнхүү, эдийн засгийн хувьд аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжлийг хангахын тулд хууль эрх зүйн орчин, хариуцлагын тогтолцоог шинэчлэх нь зайлшгүй шаардлагатай болж байна.