Газар, өмчийн маргаан: Улаанбаатарын улс төрийн тоглоомын шинэ үе

Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар болон Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр нарын хооронд үүссэн газар болон өмчийн маргаан өнөөг хүртэл улс төр, эдийн засгийн хүрээнд нөлөөлж буй томоохон асуудал болжээ. Энэ маргаан нь зөвхөн хоёр хүн хоорондын санхүү, газар ашиглалтын асуудал төдийгүй нийслэлийн иргэдийн амьдралд, хотын хөгжлийн хэтийн төлөвт ч нөлөөлөх эрсдэлтэй байгааг мэргэжлийн хүрээнийхэн онцолж байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар “Н.Энхбаяр дарга Хуримын ордны хойд талд 700 м2 газар авсан байж болзошгүй” гэх мэдэгдэл хийсэн нь улс төрийн шуугиан дэгдээв. Үүний хариуд Н.Энхбаяр өөрийн байр сууриа илэрхийлж, “Би улсаас өгсөн газрыг авсангүй. Харин ч миний хувьд 1 га газрыг хэн ч авахгүй байх ёстой” гэж мэдэгдэж, энэ маргааныг илүү өргөн цар хүрээтэй болгосон. Тэдний маргаан нь зөвхөн дээрх нэг газар, эсвэл “Өргөө” зочид буудлын эрх зүйн асуудлаас илүү, нийслэлийн газар ашиглалт, өмчийн эрхийн бодлоготой холбоотой.

Бодлого, хууль эрх зүйн нөхцөл байдал:
“Өргөө” зочид буудлыг хууль бусаар авсан гэх шүүхийн шийдвэрээс үүдэлтэй маргаан нь нийслэлийн өмчийг хамгаалах, буцаан авах хүсэл эрмэлзэлтэй холбоотой. Шүүхээс 10 гаруй жилийн өмнө тус зочид буудлыг хууль бусаар эзэмшиж байсан гэх шийдвэр гарсан бол, нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралдаанаас энэ шийдвэрийг цуцлах эсвэл өөрчлөх ажлын хүрээнд “Өргөө”-г нийслэлийн өмчид буцаан авахыг оролдож байгаагаа илэрхийлжээ. Гэсэн хэдий ч, энэ процесс одоогоор зогссон эсвэл хойшилсон байдалтай байна.

Нийслэлийн эрх ашиг, иргэдийн амьдралд үзүүлэх нөлөө:
Энэ маргаан нь зөвхөн эрх зүйн асуудал төдийгүй, хотын хөгжлийн стратеги, газар ашиглалтын бодлогод нөлөөлж магадгүй. Нийслэлийн удирдлагууд “Өргөө” зочид буудлыг нийслэлийн өмчид буцаан авах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлж, үүний тулд хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, шийдвэр гаргах үйл явцыг түргэвчлэн яаралтай хийх шаардлагатай байгааг онцолж байна. Ийнхүү нийслэл, улсын эрх баригчид болон иргэдийн итгэл, нэгдмэл ойлголт үүсгэх нь чухал болоод байгаа юм.

Цаашдын хандлага, боломж, сорилт:
Энэхүү маргаан нь зөвхөн газар, өмчийн эрхийн маргаан төдийгүй, улс төрийн тогтолцоо, хууль эрх зүйн орчны үнэн зөв хэрэгжилт, иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах асуудалтай холбоотой гүнзгий түвшинд яригдаж байна. Цаашид энэ маргаан хэрхэн шийдвэрлэгдэх нь нийслэлийн хөгжлийн чиг хандлага, иргэдийн нийгэм, эдийн засгийн амьдралд гүнзгий нөлөөлөхөөр байна. Түүнчлэн, энэ хэрэг нь ирээдүйд төр, засгийн бодлого, хууль эрх зүйн шинэчлэл, газар зохион байгуулалтын шинэчлэлийн чухал хөшүүрэг болох магадлалтай.

Ингэснээр, Улаанбаатар хотын газрыг зохистой, ил тод, хууль зүйн хүрээнд хамгаалж, иргэдийн итгэл, нэгдмэл байдлыг бэхжүүлэхэд чухал алхам болох боломжийг үүсгэж байна. Энэ маргаан нь зөвхөн хоёр хүний эрх зүйн маргаан төдийгүй, Монгол улсын газар, өмчийн эрх зүйн шинэчлэлийн нэгэн чухал шалгуур болох ёстой.