Литва улс тодорхойгүй хугацаагаар Беларусьтай хилээ хаана

Литва Беларусьтэй хилээ хаахад хүргэсэн агаарын бөмбөлөгүүдийн нөлөө: Түншлэл, аюулгүй байдал, геополитикийн шинэ хуудас

Литва улс энэ долоо хоногт Беларусьтай хилээ хаах шийдвэрийг авч, олон улсын анхаарлыг татсан бөгөөд энэ нь зөвхөн хил орчмын хязгаарлалт төдийгүй, Европын аюулгүй байдал, геополитикийн шинэ орчинг үүсгэж байна. Тус улс мөн агаарын орон зайд учир битүүлэг агаарын бөмбөлгүүдийн зөрчилтэй тулгараад байгаа нь, тус улсын үндэсний аюулгүй байдал, орон нутгийн тэсвэр тэвчээрийг шалгаж буй шинэ сорилт болоод байна.

Агаарын бөмбөлөгүүдийн нууц ба аюулгүй байдал

Аравдугаар сарын 5, 21, 24, 25-ны өдрүүдэд Литвийн агаарын орон зайд учир битүүлэггээр нэвтэрсэн агаарын бөмбөлгүүдийн тоо өсч, тус улсын агаарын хилийг зөрчсөн байна. Энэ нь зөвхөн нэгэн үзэгдэл биш бөгөөд, урьд өмнө нь ч тус улсын нисэх буудлууд болон хил орчмын зурвас бүсүүдэд иймэрхүү зөрчлүүд гарч байсан. Түүнчлэн өнгөрсөн долоо хоногт Вилниус нисэх буудлыг хаахад хүргэсэн эдгээр үйл явдал нь тус улсын агаарын тээврийн үйл ажиллагаанд 170 гаруй нислэг саатахад нөлөөлж, 30 мянга орчим зорчигчийн тээвэрлэлтэд шинэ сорилт учруулсан байна.

Эдгээр бөмбөлгүүдийг хууль бус наймаачдын хар тамхи тээвэрлэх зорилготой байж болзошгүй гэж шинжээчид үзэж байгаа бөгөөд, энэ нь Беларусь, ОХУ зэрэг орнуудын гаргасан шинэ төрлийн “хибрид” халдлага байж болзошгүйг ч мөн онцолж байна. Литвийн засгийн газар энэ асуудлыг аюулгүй байдлын асуудлаар тулгарч буй шинэ сорилт хэмээн үнэлж, хилээ хаах шийдвэр гаргасан нь, цаашид ийм төрлийн аюулыг эрсдэлгүйгээр даван туулах зорилготой.

Хил хаах шийдвэрийн ул суурь

Литвийн ерөнхий сайд Инга Ругиниене энэ долоо хоногт хуралдаан зарлан, Беларусьтай хилээ хаах шийдвэрийг цаашид өргөжүүлэх эсэхийг шийдэхээр төлөвлөж буйгаа мэдэгдэв. Тэрбээр “Энэ нь дипломат харилцаа, олон улсын хууль зөрчихгүй, харин ч бидний аюулгүй байдлыг хамгаалах зорилготой” хэмээн онцолсон. Мөн мөн шийдвэр нь дипломат харилцаа, Европын холбооны иргэдэд нөлөөлөхгүй гэдгийг онцолжээ.

Энэ шийдвэр нь Беларусь, Литва улсын 680 км урт хил дээрх бүх зургаан боомтыг хаах явцад, тус улсын аюулгүй байдлын шинэ хуудас нээгдэж буйг харуулж байна. Тодруулбал, өнгөрсөн хугацаанд улс төрийн хямрал, аюулгүй байдлын үүднээс хэд хэдэн боомтыг хаагаад байсан бол энэ удаа бүх боомтыг нэгдмэл байдлаар хааж, хилээр нэвтрэх бүх боломжийг хязгаарлах шийдвэр гаргасан.

Геополитикийн шинэ хуудас ба нийгэмд үзүүлэх нөлөө

Энэ асуудал нь зөвхөн Литва төдийгүй, Европын холбооны бүс нутгийн аюулгүй байдал, түншлэл, стратеги бодлогын хувьд шинэ сорилт болж байна. Тус улсын шийдвэрийг олон улсын шинжээчид “Геополитикийн шинэ хуудас нээгдэж байна” хэмээн дүгнэж, цаашид ийм төрлийн халдлагуудыг эсэргүүцэх шинэ хэмжүүр, хамтын ажиллагааны чухлыг онцолж байна.

Мөн тус улс Беларусийн зүгээс илгээж буй дарамт, халдлагын хариуд авч буй хариу арга хэмжээ нь, цаашид түншлэл ба аюулгүй байдлын шинэ хандлагыг тодорхойлж болох юм. Түүнчлэн, энэ үйл явдал нь олон улсын хамтын ажиллагаа, дипломат харилцааны хувьд шинэ сорилт тулгарч буйг харуулж байна. Хамгийн чухал нь, Литвийн шийдвэр нь зөвхөн нэг улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлын асуудал төдийгүй, Европын холбооны бүс нутгийн тэсвэр тэвчээрийг шалгаж буй шинэ үеийн геополитикийн сорилт болохыг онцолж байна.

Цаашдын боломж ба сорилт

Эдгээр халдлага, хил хаалт зэрэг үйл явдлууд нь зөвхөн өнөөгийн нөхцөл байдлын илрэл биш, цаашид тодорхой хязгаарлалт, хамтын ажиллагааны шинэ хандлагыг үүсгэж болзошгүй. Түүнчлэн, цаашид Беларусь, ОХУ зэрэг улсын зорилго нь илүү нарийвчилсан агаарын халдлага, “хибрид” ажиллагааг өргөжүүлж болзошгүй тул, Литва болон бусад орнууд илүү өргөн хүрээний аюулгүй байдал, мэдээллийн технологийн хамгаалалтад анхаарах шаардлагатай болж байна.

Цаашид энэ асуудал нь зөвхөн хил орчмын хязгаарлалт төдийгүй, Европын холбооны стратегийн бодлогын чухал хэсэг болох бөгөөд, улмаар түншлэл, хамтын ажиллагаа, аюулгүй байдал гэсэн үндсэн зарчмуудыг дахин тодорхойлоход хүргэж болзошгүй юм. Түүнчлэн, энэ үйл явдлын үр дүнд, тус бүс нутгийн орнууд илүү ил тод, хамтын шийдэл, хүндрэлийг даван туулах шинэ арга барилд шилжих шаардлагатай болно.

Энэхүү шинэ нөхцөл байдал нь зөвхөн Литва төдийгүй, дэлхий нийтэд аюулгүй байдал, түншлэл, тэсвэр тэвчээрийн шинэ хуудас нээж, олон улсын хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд гаргах хэрэгцээг үүсгэж байна. Цаашид энэ чиглэлд олон улсын бодлого, стратегийн өөрчлөлтүүд явагдах бөгөөд, эдгээр үйл явдлууд нь шинэ үеийн геополитикийн тогтолцоог тодорхойлохуйц ач холбогдолтой болохыг шинжээчид онцолж байна.