Нийслэлийн эрчим хүчний шинэ үеийн эхлэлийг тавилаа: Дулааны тавдугаар цахилгаан станцын барилга эхэлж байна

Улаанбаатар хотын эрчим хүчний системд шинэ дэвшилтэт хуудас нээлээ. Өнгөрсөн өдрүүдэд нийслэлийн Засаг дарга Х.Нямбаатар болон “Митайм Интернэйшнл” компанийн Ерөнхий захирал Тиан Хао Мин нар гарын үсэг зурж, Дулааны тавдугаар цахилгаан станцыг барих түүхэн гэрээ баталгаажлаа. Энэ үйл явдал нь нийслэлийн эрчим хүчний салбарт 42 жилийн дараа шинэчлэлт, шинэчлэлийн шинэ эхлэл тавьж буйг илтгэж байна.

Тодруулбал, Улаанбаатар хотын хамгийн сүүлийн цахилгаан станц 1983 онд ашиглалтад орж, хүчин чадлаараа эрчим хүчний хангамжийг хангаж ирсэн. Харин өнөөдөр өөрийн эрчим хүчний хэрэглээ өсч, эдийн засгийн хөгжилтэй уялдан шинэ станцын хэрэгцээ улам бүр нэмэгдэж байна. Тэгвэл энэ шаардлагын хариу болгон, нийслэлийн удирдлага дэлхийн шилдэг технологи, хөрөнгө оруулалтыг татан, шинэ станц барихаар шийдсэн билээ.

Энэ үйл явцад нийслэлийн хөрөнгө оруулалт чухал үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд үүний нэг жишээ нь 500 тэрбум төгрөгийн бонд босгосон явдал юм. Түүнчлэн, олон улсын санхүүгийн байгууллагуудаас нийт 300 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт татаж, үүнд батерей хуримтлуулагч станцын барилга, шинэчлэлтүүд багтжээ. Үүний үр дүнд, Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцаас гадна, шинэ батерей хуримтлуулагч байгууламжийг богино хугацаанд хэрэгжүүлснээр, улс орныхоо эрчим хүчний аюулгүй байдал, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилго тавигдаж байна.

Төслийн гол зорилго нь Улаанбаатар хотын баруун хойд хэсгийн эрчим хүч, дулааны хангамжийг хангах явдал бөгөөд, өвлийн оргил ачааллын үед 1800 МВт хүрдэг хэрэглээг тасралтгүй, найдвартай хангахад чиглэж байна. Түүнчлэн, энэ станц нь хотын хөгжлийн үндсэн тулгуур болох эрчим хүч, ус, дулаан хангамжийн гурван тулгуур баганын нэгийг бүрдүүлж буй юм. Тус станцын хөгжүүлэлт нь төр-хувийн хэвшлийн түншлэлээр хэрэгжиж буй бөгөөд цаашид олон төрлийн томоохон төслүүдийн жишиг болох боломжийг нээж байна.

Энэ төслийн ач холбогдол нь зөвхөн эдийн засгийн хэмнэлт, технологийн шинэчлэлээр зогсохгүй, ирээдүйд Монголын эрчим хүчний салбарын хөгжлийн шинэ хуудас болох боломжийг олгож байна. Мөн, энэ төслийг хэрэгжүүлэх явцад олон улсын хөрөнгө оруулагчдын итгэл, орчин үеийн технологи, улс төрийн дэмжлэг нэмэгдэж, Монгол Улсын эдийн засгийн суурийг бэхжүүлэхэд чухал хөшүүрэг болно гэдгийг мэргэжилтнүүд онцолж байна.

Иймээс, Улаанбаатар хотын удирдлага, хөрөнгө оруулагчид, техникийн мэргэжилтнүүдийн хамтын ажиллагаа нь Монголын эрчим хүчний салбарын хөгжил, аюулгүй байдал, тогтвортой хөгжлийн шинэ үүд хаалгыг нээж, ирээдүйн түүхэн дурсгал болох уг төслийн амжилтад итгэж байна. Энэ нь зөвхөн хотын иргэдийн амьдралд төдийгүй, Монгол улсын эдийн засаг, технологийн хөгжилд томоохон дэвшил болохыг үгүйсгэхгүй.

Гуравдагч замгүй, аюулгүй бөгөөд илүү үр ашигтай: Улаанбаатар хотын нүхэн гарцын шинэ үе шат

Улаанбаатар хотын авто замын түгжрэлийг бууруулах зорилгоор хэрэгжүүлж буй авто замын нүхэн гарцын төслүүд өнөөдөр шинэ шатанд гарч байна. Тодруулбал, өнгөрсөн жил Таван шарын нүхэн гарцыг ашиглалтад оруулснаар хотын хөдөлгөөнийг хэдэн зуун хувь илүү уян хатан болгосон бол, одоо Геологийн төв лабораторийн уулзвар, Нарантуул захын дөрвөн замын уулзвар, мөн “Хермес” төвийн урд хэсэг зэрэг байршлуудад шинэ нүхэн гарцын бүтээн байгуулалт ид өрнөж байна. Энэ төслүүд нь зөвхөн ачаалал даах чадвараа нэмэгдүүлэх төдийгүй, замын аюулгүй байдал, иргэдийн ая тухыг хангах үүднээс чухал ач холбогдолтой байна.

Геологийн төв лабораторийн уулзвар дахь нүхэн гарцын төсөл хамгийн түрүүнд газар чөлөөлөлт, инженерийн шугам сүлжээний ажлуудыг хийгээд байна. Тухайлбал, нийт 21 нэгж талбараас 18-г нь өнөөдрийг хүртэл чөлөөлж, үлдсэн гуравт иргэн, аж ахуйн нэгжтэй зөвшилцөл хийгдэж байна. Үүний зэрэгцээ, их биеийн төмөр бетон хийцлэлийн ажил хийгдэж, инженерийн шугам сүлжээний суурь тавигдаж буй юм. Ирэх оны хавраас уг цогц бүтээн байгуулалт ашиглалтанд орж, авто замын хөдөлгөөнийг чөлөөтэй болгох төлөвлөгөөтэй байна. Түүнчлэн, “Хермес” төвийн урд хэсэгт төмөр замын суурь бүтцийн доогуур байрлуулж буй нүхэн гарцын их биеийн ажил ч ид өрнөж байна. Энэ хэсэгт дөрвийг нь газар чөлөөлж, зургаан нэгж талбар зөвшилцөх шатандаа явж байна.

Нарантуул захын дөрвөн замын уулзварын нүхэн гарцын загвар зураг баталгаажиж, газар чөлөөлөлтийн ажлууд өрнөж байгаа бөгөөд 19 нэгж талбарт мэдэгдэх хуудас хүргүүлсэн байна. Иргэд, ААН-ийн төлөөлөлтэй уулзалт, санал солилцоо хийж, олон нийтэд ойлгомжтой, илүү үр дүнтэй шийдлийг боловсруулж байна.

Эдгээр төслүүдийг хэрэгжүүлэх гол зорилго нь авто замын хөдөлгөөний саад тотгор, түгжрэлийг эрс бууруулж, иргэдийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд оршино. Нүхэн гарцын шийдлийн онцлог нь дээрх замуудыг өөр түвшинд огтлохгүйгээр, аюулгүй, хурдан нэвтрэх нөхцөлийг бүрдүүлэхэд оршиж байна. Мөн, газар чөлөөлөлт, инженерийн шугам сүлжээний ажил дууссаны дараа барилга угсралтын ажил эрчимжиж, иргэдийн өдөр тутмын амьдралд шууд нөлөөлөх юм.

Технологийн хөгжлөөр хамтдаа хэрэгжиж буй энэ төслүүд нь зөвхөн авто замын системийг сайжруулах төдийгүй, хотын цэвэр агаар, эрүүл орчин бүрдүүлэхэд чухал хүчин зүйл болох нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Тэдгээрийн үр дүнд Улаанбаатар хотын иргэд илүү аюулгүй, тав тухтай орчинд амьдрах боломжийг олгох төдийгүй, олон улсын стандартад нийцсэн ухаалаг авто замын шинэчлэлийн жишиг болох нь тодорхой байна. Цаашид эдгээр төслүүдийг ухаалаг технологи, ногоон байгууламж, орчин үеийн инженерийн шийдлүүдтэй уялдуулан хөгжүүлэх нь хотын ирээдүйн ухаалаг, хүртээмжтэй тээврийн системийг бүрдүүлэх үндэс суурь болох юм.

 Шатахууны хомсдол ба нийгмийн хариуцлага: иргэд, төрийн үйл ажиллагаа, ирээдүйн чиг хандлага

Иргэдийн өдөр тутмын амьдралд зайлшгүй шаардлагатай шатахууны хомсдол өнөөдөр нийслэл болон орон нутгийн шатахуун түгээх станцууд дээр хурцдаж, үүссэн нөхцөл байдал нь улс орны эдийн засаг, иргэдийн амьдралд бодитоор нөлөөлж эхэллээ. Цагаан сарын баяр, тээвэр, үйлдвэрлэл зэргийг дэмжих шатахууны нийлүүлэлтийн тогтвортой байдал алдагдаж, иргэдийн машиныг цэвэрлэх, түлш авахад үүссэн урт дараалал нь энэ салбарын өнөөгийн тулгамдсан асуудлыг илтгэнэ.

Тодруулбал, улсын хэмжээнд цаашид хангалттай шатахуун нийлүүлэх зорилгоор ОХУ-аас 130 вагон АИ-92 шатахуун тээвэрлэн ирж буй бөгөөд өнөөдөр 62 вагон хилээр нэвтэрч, нийт 4000 орчим тонн шатахуун манайд ирэх төлөвтэй байна. Энэ хэмжээ нь Улаанбаатар хотын өдөр тутмын хэрэглээ ойролцоогоор 1000 тонн байгааг харгалзан үзвэл, эрэлт нийлүүлэлтийн харьцаа илүү хүндрэлийг үүсгэж буйг шинжээчид онцолж байна. Мөн, энэ оны эхний хагаст ирэх ачаалал нэмэгдэх хүлээлттэй бөгөөд нийлүүлэлтийн тогтвортой байдал хангамжийн системийн чухал зорилт болоод байна.

Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням энэ талаар тайлбарлахдаа, “ОХУ-аас тээвэрлэсэн 130 вагон шатахуун ирж буй бөгөөд үүнээс 62 вагон нь хилээр нэвтэрч байна. Энэ нь одоогийн хангалттай нийлүүлэлтийн баталгаа бөгөөд ойрын хугацаанд үүсч буй хүндрэлүүдийг даван туулах боломжийг олгож байна” гэж мэдээлжээ. Түүнчлэн, тэрбээр “Орой гэхэд нөхцөл байдал тогтворжиж, шатахуун түгээх станцууд хэвийн үйл ажиллагаагаа эргэн сэргээх төлөвтэй байна” хэмээн онцолсон.

Энэ асуудал нь зөвхөн нэг салбарын асуудал бус, улс төр, эдийн засгийн бодлого, нийгмийн хариуцлага, иргэдийн хэрэглээний соёл зэргийг хамарсан олон талт асуудлыг үүсгэж байна. Түүнчлэн, дэлхийн эрдэс тээвэр, түүхий эдийн зах зээл дээрх давтагдашгүй нөхцөл байдал, тээвэрлэлтийн сүлжээний хүндрэлүүдийн улмаас энэ төрлийн хүндрэлүүд цаашид ч үргэлжлэх магадлалтайг шинжээчид анхааруулж байна.

Өнөөгийн нөхцөл байдлаас үзвэл, иргэдийн шатахуун авах хандлага, төрийн зохицуулалт, ханган нийлүүлэлтийн системийн уян хатан байдал зэрэг олон хүчин зүйл энэ асуудлыг шийдэхэд гол үүрэг гүйцэтгэж байна. Тиймээс, иргэдийн хэрэглээний хэм хэмжээ, төрийн бодлого, аж ахуйн нэгжүүдийн хариуцлага зэрэг олон талт хүчин зүйлсийг уялдуулан, ирээдүйн хангалттай, тогтвортой нийлүүлэлтийг хангах шаардлага өсч байна.

Эцэст нь, энэ удаагийн хомсдолын нөхцөл байдал нь зөвхөн өнөөгийн хүндрэлийг даван туулахгүй, харин ирэх цагт улс орныхаа эдийн засгийн өрсөлдөх чадвар, нийгмийн тогтвортой байдалд ч нөлөөлөх боломжийг үүсгэнэ. Үүний тулд, иргэд, төр, бизнесийн байгууллагууд хамтран ажиллах, зөв менежмент, уян хатан бодлого хэрэгжүүлэх нь зайлшгүй шаардлагатай болох нь энэ асуудлын гол дүгнэлт юм.