2020 оны нэгдүгээр сарын 10-нд батлагдсан Эрүүгийн хуулийн 13.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг нь хүний нэр төр, алдар хүнд, хууль тогтоомжийн нэр хүндэд халдсан илт худал мэдээллийг тараасан этгээдэд торгууль, зорчих эрх хязгаарлах эсвэл нийтэд тустай ажил хийнэ гэж заасан. Энэ заалт нь орон нутгийн болон олон улсын зарим хууль, эрх зүйн жишигтэй харьцуулахад илэрхий хатуу, хүний эрхийн зөрчлөөс сэргийлэх зорилготой ч, мөн Үндсэн хуулийн эрх чөлөө, шударга байдалд харшилж болзошгүй хэмээн шүүмжлүүлж байна.

Эдгээр маргааныг шийдвэрлэх эрх бүхий байгууллага болох Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаан 2025 оны 11 дүгээр сарын 7-ны өдөр товлогдсон ч, маргагч талууд хүндэтгэн үзэх шалтгаанаар хуралдаанд оролцох боломжгүй болж, хуралдааныг хойшлуулах хүсэлт гаргасан байна. Харин ирэх сард хуулийн зөвлөл, шийдвэр гаргах үүднээс хуралдааныг 2025 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өглөөний 09.30 цагт товложээ.

Энэ маргаан нь зөвхөн хууль зөрчлийн асуудал төдийгүй, Монгол Улсын хүний эрх, эрх чөлөө, эрх зүйн баталгааг хэрхэн хамгаалах, хууль зөрчлийн эсрэг бодлого, практик хэрхэн зохицох зэрэг нийгмийн олон талт сэдвийг хөндөж байна. Мөн тус маргаантай заалт нь улсын эрх зүйн тогтолцооны зарим суурь зарчмуудыг, хүний эрхийг хамгаалах эрх зүйн орчныг хэрхэн тэнцвэржүүлэх талаар шинэ хэлэлцүүлэг өрнүүлэх боломжийг олгож байна.

Улсын Их Хурлын гишүүн О.Саранчулуун, Ж.Баясгалан нар өнөөдөр (2025.11.07) Төрийн ордны гадаа жагсаж байгаа иргэдийн төлөөлөлтэй уулзаж, санал, бодлыг нь сонслоо. Ирэх оны төсөвт хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн асрах зардал, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэхгүй үлдээсэн нь нийгмийн бусад төлөөллөөс дорд үзсэн хандлага хэмээн бухимдаж байгаагаа жагсагчид илэрхийлсэн юм. Хэнийг ч ялгаварлах ёсгүй, ялангуяа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг анхаарлын гадна орхихгүй гэсэн байр суурийг баримтлахаа Улсын Их Хурлын гишүүд мэдэгдлээ.

Тухайлбал Улсын Их Хурлын гишүүн О.Саранчулуун, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний асуудлыг жижиг зүйл мэтээр ойлгож, бусад асуудлыг чухалчилж эрэмбэлэн төсөвлөдөг учраас өнөөдөр манай нийгэмд бүхэл бүтэн орхигдсон бүлэг үүсээд байна. Тиймээс хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн санал, хүсэлтийг дэмжиж, ажиллана гэв.

Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Баясгалан, парламент хүнээ бодсон шийдвэр гаргах шаардлагатай тулгарсан. Өнөөдөр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн асуудал маш хүнд байна. Тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх, нийгмийн бусад асуудлыг ч хөндөж, төлөөллийн үүргээ гүйцэтгэх болно хэмээлээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.

Израилийн армийн байлдааны ажиллагаа, улс төрийн тохиролцооны зөрчилтэй холбоотойгоор Газын бүсэд дахин халдлага үйлдэж, 100 гаруй хүн амь насаа алдсан бөгөөд 250 гаруй хүн шархаджээ. Энэ нь аравдугаар сарын 10-нд эхэлсэн гал зогсоох хэлэлцээрийн дараа хоёр дахь удаагийн халдлага бөгөөд бүс нутгийн энхтайван, тогтвортой байдалд үүсэн буй нэн эмзэг нөхцөл байдлыг илтгэж байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт Израилийн Засгийн газар Хамас бүлгийнхний өмнө нь хүлээлгэн өгсөн цогцсууд цэргийнх биш байсныг нотолж, үүний улмаас хариу цохилт өгсөн байна. Израилийн армийн мэдээллээр, цэргийнхэн энэ удаагийн халдлагаас өмнө, барьцаанд байсан хүмүүсийн цогцсыг гэрээний дагуу хүлээлгэн өгсөн хэдий ч, тухайн цогцсуудыг Хамас бүлгийнхэн ашиглаагүй болохыг тусгайлан онцолжээ. Иймд, цэргийнхэн Газын зурваст олон бай болон бусад стратегийн объектуудад цохилт өгсөн бөгөөд үүний үр дүнд олон хүний амь эрсэдсэн байна.

Энэ халдлага нь бүс нутгийн шинэ хэвийн байдалд сөргөөр нөлөөлж, тохиролцооны үр дүнд хүрсэн мэт харагдаж буй ч бодит байдал улам төвөгтэй хэвээр байна. Олон улсын мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар, Гал зогсоох хэлэлцээр нь хэдий үнэн хэрэгтээ зарим байдлаар ажиллаж буй ч, энэ бүсэд тулгарч буй асуудал олон талт, харилцан үйлчлэлтэй байдлаараа цөөнгүй сорилтуудыг үүсгэж байна.

АНУ-ын төрийн нарийн бичгийн дарга Марко Рубио энэ явдлыг “шулуун дардан бус, мушгирч эргэж буй” зүйрлэлээр тодорхойлж, хэлэлцээрийн үр дүнг тогтворгүй байдалд оруулсаар байна. Мөн АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч Ж.Д.Вэнс “Жижиг мөргөлдөөнүүд тасралтгүй гарна” хэмээн сэрэмжлүүлжээ.

Энэхүү нөхцөл байдал нь олон улсын аюулгүй байдлын байгууллагууд, бүс нутгийн орнуудын хувьд томоохон сорилт болж байна. Хэдийгээр талууд харилцан тохиролцсон мэт харагдаж байгаа ч, байдал гэнэт өөрчлөгдөж, харилцан зөрчил, цохилт үргэлжилсээр байгаа нь цаашид бүс нутгийн тогтвортой байдалд сөргөөр нөлөөлөх магадлалтай. Тэдгээрийн шийдэл нь зөвхөн цэргийн бус хэлбэрээр, олон улсын хамтын оролцоотойгоор л жинхэнэ үр дүнд хүрч чадна гэдгийг шинжээчид онцолж байна.