УИХ-ын Төсвийн байнгын хорооны өнөөдрийн /2025.06.26/ хуралдаанаар Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2025 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл, 2026-2027 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийг хэлэлцэн олонхи нь “хэлэлцэх нь зүйтэй” хэмээн үзлээ.
Танилцуулгад дурдсанаар Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт 2023 онд 7.4 хувь, 2024 онд 4.9 хувь байсан бол 2025 оны эхний улиралд 2.4 хувь болж буураад байна.
Нийт экспорт 2025 оны эхний таван сард 5.4 тэрбум ам. доллар болж өмнөх оны мөн үеэс 15 хувь буюу 931 сая ам. доллароор, төсвийн нийт орлого 2025 оны эхний таван сард 11.4 их наяд төгрөг болж өмнөх оны мөн үеэс 11 хувь буюу 1.3 их наяд төгрөгөөр буурчээ.
Экспортын гол бүтээгдэхүүн болох нүүрсний үнэ Гаалийн ерөнхий газраас зарладаг албан мэдээллээр 2025 оны эхний таван сарын байдлын дунджаар 72 ам.доллар болж өмнөх оны мөн үеэс 40 орчим хувиар унаад байна. Экспортын төсвийн орлого буурч, эдийн засгийн өсөлт саарсны улмаас 2025 онд нэгдсэн төсвийн орлого төсвийн хүрээний мэдэгдэлд заасан орлогын доод хэмжээнд хүрэхгүй байхаар байгаа юм. Мөн Засгийн газрын бүтэц бүрэлдэхүүн өөрчлөгдсөнтэй холбогдуулан төсвийн ерөнхийлөн захирагч хооронд төсвийн зохицуулалт хийх зорилгоор төсвийн тодотгол хийж байгаа тул Монгол Улсын нэгдсэн төсвийн 2025 оны төсвийн хүрээний мэдэгдэл 2026- 2027 оны төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлага үүссэн.
Хуулийн төсөлд 2025 оны төсвийн тэнцвэржүүлсэн орлогыг 3.2 их наядаар бууруулж, нөгөө талд нь төсвийн зарлагыг 1.9 төгрөгөөр бууруулж, тэнцвэржүүлсэн тэнцлийг 1 их наяд 365 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байхаар тусгажээ. Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан гишүүд асуулт тавьж, хариулт авав.
УИХ-ын гишүүн Ж.Баясгалан:
-Инфляци өмнөх оны мөн үеэс өсөхөд өрхийн цахилгааны төлбөр, орон сууцны түрээсийн төлбөр, хувцасны үнийн өсөлт голлон нөлөөлсөн гэж үзсэн. Гэтэл хэрэглээний үнийн төвшинг төсөлд 2025 онд 9.5 хувь, 2026 онд 7 хувь, 2027 онд 6.4 хувь байхаар өөдрөгөөр төсөөлсөн байна.
Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөл 2026 онд инфляци 8.2 хувь, 2027 онд 7.2 хувь, 2028 онд 6.9 хувь байх төсөөлөл гаргасан. Ерөөсөө хоорондоо уялдахгүй юм. Монголбанкны ерөнхийлөгч мэдээлэл хийхдээ “Энэ оны сүүлээр инфляци хоёр оронтой тоонд орж магадгүй” гэсэн бол бизнес эрхлэгчид “Инфляци хоёр оронтой тоонд орсон” гэдгийг хэлээд байгаа. Инфляцид нөлөөлөх нөлөөллийг хэрхэн тооцсон юм. Жишээлбэл, нүүрсний үнэ буурахад гадаад валютын нөөцийн хэмжээнд нөлөөлөөд улмаар инфялцид нөлөөлнө. Энэ эрсдлийг яаж тооцсон юм, валютын ханшны өөрчлөлтийг яаж тооцсон юм.
Хүнсний барааны бүлгийн үнэ 9.2 хувиар, хүнсний бус барааны үнэ 9.7 хувиар, үйлчилгээний бүлгийн үнэ 16.4 хувиар өссөн. Цаашдаа ч өсөхөөр байгаа. Тавдугаар сарын 26-ны байдлаар гол нэрийн барааны үнэ өмнөх оны мөн үеэс 1.3 хувиар өссөн байна.
2024 оны сүүлээр цахилгаан нэмэхэд 2025 оны нэгдүгээр сард инфляци маш өндөр өссөн. 2026 онд Засгийн газар халуун, хүйтэн ус, бохирын усны тарифыг нэмнэ гэдгээ зарласан, энэ нь инфляцид нөлөөлнө. Гэтэл дахиад инфляци 7 хувь гээд ороод ирдэг, ирэх онд инфляци энэ хэмжээнд байна гэдэгт итгэхгүй байна. Судалгаагаа зөв хийсэн юм уу?
УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Бямбацогт:
-Төсвийн хүрээний мэдэгдэлд инфляцийг 7.2 хувиар тооцсон боловч эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдлыг тооцож 9.5 хувиар тооцсон. Үндэсний статистикийн хороо өргөн хэрэглээний 430 орчим бараа, бүтээгдэхүүний дундаж үнийг жинлэн инфляцийг тооцдог. УИХ-ын дэргэдэх байгууллага. Засгийн газраас нөлөөлж байгаа зүйл байхгүй. Тиймээс бодит тооцоо хэмээн дүгнэж байна,
Инфляцид нөлөөлж байгаа суурь хэдэн шалтгаан байгаа. Мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдэж байгаа, хэрэглээний зээлийн өсөлт, төсвийн тэлэлт, ханшийн сулрал гээд олон зүйл байгаа. Тодотгол хийж байгаа нь төсвийн тэлэлтийг бууруулъя, Монголбанк хэрэглээний зээлийг хязгаарлах бодлого хэрэгжүүлж байна. Төсвийн тэлэлтийг хязгаарлах зорилгоор инфляцийг өсгөхгүй байх зорилгоор хийж байгаа. Гэсэн ч инфляци 9.5 хувь болж өсөх нь ээ гэж оруулж ирж байна.
Эдийн засаг хөгжлийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга И.Батхүү:
-Хил гааль, тээвэр логистикийн байгууллагууд инфляцид эерэгээр нөлөөлж болох арга хэмжээг идэвхтэй хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Хурдан шуурхай нэвтрүүлэх, хил гаалийн шалгалтыг буруулах зэрэг арга хэмжээ авна.
Өнгөрсөн 2-3 жилд уналттай явж ирсэн салбарууд сэргэж байна. Энэ салбар дээр хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөрийн хүрээнд хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн махны үнийн инфляцид үзүүлж байгаа дарамтыг бууруулах зорилгоор нийлүүлэлтийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ хэрэгжүүлж байна. Эдгээр арга хэмжээний дүнд эерэг нөлөөллүүд хүлээгдэж байна гэлээ.
Улмаар төслүүдийг хэлэлцэх нь зүйтэй хэмээн үзэж, УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оруулахаар болж шийдвэрлэв.
