Умайн хүзүүний хорт хавдар: Монгол Улсад тархалтын шинэ хандлага, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний хэрэгцээ

Эрүүл мэндийн салбарын өнөөгийн нөхцөл байдлын судалгаагаар, Монгол Улсад умайн хүзүүний хорт хавдар жил бүр гүнзгийрч буй аюултай өвчний нэг болжээ. 2024 оны тайланд дурдсанаар, улсын хэмжээнд нийт 5058 эмэгтэй энэ өвчний улмаас өвчилж, өнгөрсөн жилийн хугацаанд 521 шинэ тохиолдол бүртгэгдсэн байна. Энэ нь өвчний тархалт тогтвортой өсч буйг харуулж байгаа бөгөөд дэлхийн дунджаас өндөр үзүүлэлттэй байна.

Өвчлөл, нас баралтын бодит байдал

Тодруулбал, Монгол Улсад 100 мянган хүн тутмын 148 нь умайн хүзүүний хорт хавдар туссан үзүүлэлттэй бөгөөд энэ нь дэлхийн дунджаас хэд дахин өндөр үзүүлэлт юм. Хэдийгээр сүүлийн жилүүдэд урьдчилан сэргийлэх үзлэг, ПАП шинжилгээ болон хүний хөхөнцөр вирусын (ХПВ) вакциныг нэвтрүүлэхэд чиглэсэн зорилтот арга хэмжээ хэрэгжиж байгаа ч өвчлөл, нас баралт эрс буурахгүй хэвээр байна. Мөн 5 жилийн хугацаанд уг өвчнөөс шалтгаалж 775 эмэгтэй нас бараад байгаа нь эрт илрүүлэлт, оношилгоо, эмчилгээний системийн хүндрэл, үр дүнгүй байдалд онцгой анхаарах шаардлагатайг харуулж байна.

Эрүүл мэндийн салбарын тулгамдсан асуудал

Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар, умайн хүзүүний хорт хавдрын гол шалтгаан нь хүний хөхөнцөр вирусын халдвартай холбоотой бөгөөд энэ нь нийт өвчлөлтийн 90 гаруй хувийг эзэлдэг. Гэвч, халдвартай эсрэг вакцинжуулалтын хамрагдалт хангалтгүй байгаагаас хүүхэд наснаасаа эхлэн урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ хангалтгүй байсаар байна. 2022 оноос эхлэн 9-14 насны охидыг вакцинжуулах хөтөлбөр хэрэгжиж байгаа ч энэ нь хангалттай хүрч чадахгүй байгааг мэргэжилтнүүд анхааруулж байна.

Мөн, эмэгтэйчүүдийн дийлэнх нь өвчнийг хожуу шатанд оношлуулдаг бөгөөд энэ нь эмчилгээний үр дүнг бууруулж, нас баралтыг нэмэгдүүлдэг. ПАП шинжилгээ, нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн үзлэг, олон нийтэд чиглэсэн мэдээлэл сурталчилгааны чадавхийг сайжруулах шаардлага байнга тавигдаж байна.

Төлөвлөгөө, бодлого, ирээдүйн чиг хандлага

Эрүүл мэндийн салбарын төлөвлөлтөд ирэх жилүүдэд хэрэгжүүлэх “Эрт илрүүлэлт, урьдчилан сэргийлэх үндэсний хөтөлбөр” нь гол зорилго болох бөгөөд энэ хүрээнд орон нутгийн эмэгтэйчүүдийг илүү өргөн хамруулах, шинжилгээний чанарыг сайжруулах, шаардлагатай эмчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэхэд анхаарч байна. Энэ хөтөлбөрийн үр дүнд өвчлөл, нас баралтыг бууруулах, өвчний эрт үе шатанд илрүүлж, эдгэрэх боломжийг нэмэгдүүлэх боломж нээлттэй болно.

Дүгнэлт: Эрүүл мэндийн салбарын шинэ хандлага, иргэдийн оролцоо чухал

Умайн хүзүүний хорт хавдар нь бүрэн эдгэрэх боломжтой өвчин боловч, зөвхөн эрт илрүүлж, цаг алдалгүй эмчилгээг эхлүүлснээр үр дүнгээ өгдөг. Эмэгтэйчүүдийг тогтмол үзлэгт хамруулах, вакцинжуулалт, эрүүл амьдралын хэв маягт анхаарах нь өвчний тархалтыг эрс бууруулах гол нөхцөл юм. Иргэд, төр, эрүүл мэндийн байгууллагын хамтын ажиллагаа, мэдээллийн хүртээмжийг сайжруулах нь Монгол Улсад энэ өвчний үзүүлэлтийг эрс бууруулах гол түлхүүр болох нь дамжиггүй. Тиймээс, ирээдүйн зорилт нь урьдчилан сэргийлэх, илрүүлэлтийг үе шаттай өргөжүүлэх, өвчний эрт үе шатанд илрүүлэх системийг боловсронгуй болгох хэрэгтэй байна.